DIFFER wilde maatregelen treffen om aan zijn nieuwe laboratoriumgebouw natuurwaarde mee te geven en te zorgen voor instandhouding van diersoorten in de directe omgeving. Ecoloog Jacinta Hack van ingenieursbureau Tauw zag toe op het inbouwen van nestkasten. Drie aaneengesloten kasten kunnen circa honderd dwergvleermuizen herbergen.
door Anita van Stel
DIFFER wilde graag een stapje extra doen, vertelt Hack, en nam het advies over. Vervolgens vond overleg plaats met de architect, want de aanpassingen moest bij de architectuur passen én de neststenen en –kasten moesten aan bepaalde voorwaarden voldoen. Hack legt uit: "Alle diersoorten hebben specifieke eisen voor waar ze verblijven en leven. Niet ieder gebouw of iedere nestkast of steen is geschikt. De architect paste bijvoorbeeld op de patio’s houtbetonnen kasten achter de gevel in, met in de gevelbekleding gaten waardoor vleermuizen in de kasten kunnen kruipen. Voor gierzwaluwen werden neststenen ingebouwd, hoog aan de gevel van de noordpatio. Gierzwaluwen maken namelijk een kleine vrije val uit de nestplaats, vandaar die hoogte. Aan de bomen om het gebouw moesten kasten komen voor de grauwe vliegenvanger, koolmees en roodborst. We hebben daarnaast geadviseerd om zoveel mogelijk bomen te laten staan. Het terrein had voorheen een parkachtig karakter."
De vleermuiskasten zijn drie aan drie opgehangen en onderling met elkaar verbonden. Er kunnen wel honderd dieren in de DIFFER-vleermuiskasten ‘en suite’. De ecologie van vleermuizen is ingewikkeld. Ze wisselen steeds van verblijfplaats, houden een winterslaap en het klimaat moet dan in hun verblijfplaats constant zijn. Het is de vraag is of het DIFFER-gebouw ’s winters voldoende isolatie biedt. In de zomer zitten de vrouwtjes bij elkaar, in een kraamplaats met hun jongen, soms wel met honderd tegelijk. De mannetjes en vrouwtjes zonder jongen zitten in kleinere groepjes in een straal van enkele honderden meters om de kraamkolonie heen. In de zomer wisselen ze om de paar weken van verblijfplaats en komen na de winterrust - in een apart winterverblijf - weer terug. Ze zijn in die zin honkvast.
Gierzwaluwen overwinteren in Afrika en zijn alleen tussen eind mei en augustus in Nederland. Volwassen zwaluwen komen elk jaar terug naar dezelfde verblijfplaats om te broeden en jongen groot te brengen. Als ze pech hebben, vinden ze er een paar spreeuwen in." Hack houdt de spanning er in, want ze besluit met de voorspelling: "Het kan ook best dat er volgende week al dieren in de kasten van DIFFER zitten."
door Anita van Stel
Credits voor landgebruik en ecologie
Eén van de negen gebieden waarop het duurzaamheidslabel BREEAM betrekking heeft, is 'Landgebruik en Ecologie'. Om voor het 'Excellent' certificaat in aanmerking te komen, moest DIFFER daar ook credits voor scoren. Dat kon door maatregelen te treffen om aan het gebouw, zodat de natuurwaarde en de instandhouding van diersoorten in de directe omgeving worden verbeterd. DIFFER schakelde ingenieursbureau Tauw in, zes vestigingen met 650 medewerkers, dat in de business unit Meten, Inspectie en Advies ruime ervaring heeft met advisering over ruimtelijke ingrepen in relatie tot ecologie. Hack licht toe: "Wij adviseren bedrijven, provincies en gemeentes over correcte toepassing van de Nederlandse Natuurwetgeving, de Flora en faunawet, de Natuurbeschermingswet en de Ecologische Hoofdstructuur. Bijvoorbeeld bij aanleg van wegen, het slopen van woningen of een bestemmingsplanwijziging bijvoorbeeld voor de aanleg van een nieuwe woonwijk. We doen dan onderzoek naar de ecologische omstandigheden en waarden van een gebied, checken of er beschermde diersoorten leven en of maatregelen getroffen moeten worden en eventueel een ontheffing of vergunning nodig is. We schrijven ook veel beleidsplannen, bijvoorbeeld over omgaan met stedelijk groen, beschermde natuurgebieden in relatie tot de Europese Habitatrichtlijnen, de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), geluidverstoring en overige effecten op de natuur."Aan de gevels van de patio’s
In een vroegtijdig stadium verkende Tauw de locatie van het DIFFER gebouw en beschreef de effecten van de bouw op de natuur in de directe omgeving. Over de natuur in het TU/e gebied was nog niet veel bekend. Uit de quickscan bleek dat het te bouwen DIFFER gebouw geschikt gemaakt kon worden zodat er nieuw leefgebied werd gecreëerd voor de strikt beschermde, gewone en ruige dwergvleermuis, gierzwaluwen en de minder strikt beschermde stadsvogels. In het advies aan DIFFER omschreef Tauw de maatregelen die ertoe konden bijdragen dat de instandhouding van deze soorten in de omgeving verbetert, door inbouw van neststenen voor gierzwaluwen, nestkasten voor vleermuizen in het gebouw en nestkasten voor parkvogels in de omliggende bomen.DIFFER wilde graag een stapje extra doen, vertelt Hack, en nam het advies over. Vervolgens vond overleg plaats met de architect, want de aanpassingen moest bij de architectuur passen én de neststenen en –kasten moesten aan bepaalde voorwaarden voldoen. Hack legt uit: "Alle diersoorten hebben specifieke eisen voor waar ze verblijven en leven. Niet ieder gebouw of iedere nestkast of steen is geschikt. De architect paste bijvoorbeeld op de patio’s houtbetonnen kasten achter de gevel in, met in de gevelbekleding gaten waardoor vleermuizen in de kasten kunnen kruipen. Voor gierzwaluwen werden neststenen ingebouwd, hoog aan de gevel van de noordpatio. Gierzwaluwen maken namelijk een kleine vrije val uit de nestplaats, vandaar die hoogte. Aan de bomen om het gebouw moesten kasten komen voor de grauwe vliegenvanger, koolmees en roodborst. We hebben daarnaast geadviseerd om zoveel mogelijk bomen te laten staan. Het terrein had voorheen een parkachtig karakter."
Geen dagelijkse kost
Vanaf 2014 begeleidde Hack de contacten met de aannemer over deze specifieke bouwactiviteiten. Hack: "Dura Vermeer is een ervaren aannemer, maar nestkasten inbouwen was voor hun geen dagelijkse kost. We hebben een aantal keren moeten schakelen over het ontwerp en de materialen. Toen alles klaar was, heb ik na de eindcontrole geadviseerd de credits voor BREEAM toe te kennen. We hebben ook een beheerplan gemaakt. Eens per jaar moet de beheerder de kasten van controleren en schoonmaken."Volgende week kan best
De grote vraag is nu wanneer de nestkasten bewoners krijgen. Hack erkent dat dit moeilijk te zeggen is: "Het duurt meestal drie à vier jaar voordat vleermuizen ontdekken dat de kasten er zijn. Hetzelfde geldt voor gierzwaluwen. Het ligt daarnaast aan hoe groot de populatie in een gebied is en wat er al aan geschikte locaties is. Als een populatie groeit, zoeken de dieren nieuwe onderkomens. Er zijn tien nestkasten voor vleermuizen, twintig neststenen voor gierzwaluwen en tien nestkasten voor stadsvogels gemonteerd in het gebouw of de omliggende bomen.De vleermuiskasten zijn drie aan drie opgehangen en onderling met elkaar verbonden. Er kunnen wel honderd dieren in de DIFFER-vleermuiskasten ‘en suite’. De ecologie van vleermuizen is ingewikkeld. Ze wisselen steeds van verblijfplaats, houden een winterslaap en het klimaat moet dan in hun verblijfplaats constant zijn. Het is de vraag is of het DIFFER-gebouw ’s winters voldoende isolatie biedt. In de zomer zitten de vrouwtjes bij elkaar, in een kraamplaats met hun jongen, soms wel met honderd tegelijk. De mannetjes en vrouwtjes zonder jongen zitten in kleinere groepjes in een straal van enkele honderden meters om de kraamkolonie heen. In de zomer wisselen ze om de paar weken van verblijfplaats en komen na de winterrust - in een apart winterverblijf - weer terug. Ze zijn in die zin honkvast.
Gierzwaluwen overwinteren in Afrika en zijn alleen tussen eind mei en augustus in Nederland. Volwassen zwaluwen komen elk jaar terug naar dezelfde verblijfplaats om te broeden en jongen groot te brengen. Als ze pech hebben, vinden ze er een paar spreeuwen in." Hack houdt de spanning er in, want ze besluit met de voorspelling: "Het kan ook best dat er volgende week al dieren in de kasten van DIFFER zitten."
Go to the News page.